حق راه در بن‌بست‌های تو در تو | گشت و گذار در کوچه‌های تنگ و ترش پامنار
تاریخ انتشار: ۱۰ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۵۹۶۹۴۹
همشهری آنلاین- فاطمه شعبانی: سیمای این کوچه‌های تنگ و ترش در گذر ایام تغییر کرده و ساکنان آن یا کوچ کرده‌اند به محله‌ای دیگر یا شتافته‌اند به دیار باقی و تنها یک نام بخشیده‌اند به کوچه. قصد داریم بعد از این به سراغ کوچه‌های قدیمی منطقه برویم و پای خاطرات اهالی آنها بنشینیم. یا علی گفتیم و کار را از بن‌بست شهید «ابوالفضل سنجری» یا همان کوچه «صدیق‌الدوله» در محله پامنار آغاز کردیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
کوچه با شیب ملایمی از پیاده‌رو خیابان شهید مصطفی خمینی‌ـ سیروس‌ـ جدا می‌شود. در ورودی کوچه نام شهید سنجری روی دیوار آجری قاب شده و در نخستین بن‌بست سمت چپ نام صدیق‌الدوله همچنان بر سینه دیوار است. نخستین بن‌بست سمت راست آجر روی آجر خانه‌ای نوساز می‌رود و آمد و شد کارگران به خوبی مشهود است. سبزی فروش دوره‌گرد با چرخ‌دستی‌اش تا انتهای کوچه می‌رود و برمی‌گردد و زن‌ها با چادر گلدار برای افطارشان سبزی خوردن و سبزی آش می‌خرند.
«آهن پاره، ضایعات خریداریم» این ترجیع‌بند آواز جوانی است که کوچه را چند بار گز می‌کند اما از وسیله کارش خبری نیست. ماشین نیسانی در میانه کوچه پارک می‌کند و دقایقی بعد موتورسواری که از انتهای کوچه می‌آید به سختی خود را از تنگی راه بیرون می‌کشد و بدون غر زدن رد می‌شود. کوچه بن‌بست است و این کوچه بن‌بست خود ۵ کوچه بن‌بست دارد که ۲ تای آن با نام‌های صدیق‌الدوله در ابتدای کوچه و دیگری در وسط کوچه به نام زرافشان نامگذاری شده‌اند.
سر کوچه زرافشان بوته یاسی قدیمی به اصرار شاخه‌هایش را به کوچه کشانده است تا از حال و هوای کوچه باخبر شود. کوچه‌های قدیمی شباهت زیادی به آلبوم عکس دارند. وقتی که ورق می‌زنی همین‌طور خاطره است که جلوی چشمت قطار می‌شود. سر هرعکسی زمان طولانی مکث می‌کنی و به چهره تک تک آدم‌هایش خیره می‌شوی، خیلی‌ها از دنیا رفته‌اند و خیلی‌ها بزرگ شده‌اند، زیر لب با افسوس می‌گویی: انگار همین دیروز بود، یادش به خیر...
کوچه‌ای با پنج حق راهزمانی که «طهران» هنوز «تهران» نشده بود ایل و تبار قاجار که هرکدام «دوله‌ای» را یدک می‌کشیدند مالک زمین‌های زیادی در داخل و اطراف تهران بودند. از قضا صدیق‌الدوله هم یکی از همین بی‌شمار شاهزاده‌های قاجاری بوده که در زمان خودش از اسم و رسمی برخودار و ۲ کوچه در محله پامنار به نام و کل زمین‌های این کوچه در متراژ ۴۰ هزارمتر متعلق به او بوده است. قریب به صد سال قبل دری به تخته می‌خورد و زمین‌ها به قطعه‌های مختلف در متراژهای ۱۵۰ تا ۷۰۰ متری تقسیم و فروخته می‌شود.
وجود ۵ کوچه بن‌بست در این کوچه‌ـ که خودش هم بن‌بست است‌ـ به خاطر «حق راه» است. در خانه‌های این کوچه جوی آبی جاری بوده که از قنات‌های شمیران سرچشمه می‌گرفته و باغچه‌ها و حوض‌های خانه‌ها را آبیاری می‌کرده است. آن روزگار درخت‌های توت و انجیر و خرمالو درخت‌های مثمر تهران و کاج و چنار درخت‌های بی‌ثمر تهران محسوب می‌شده است. آب جوی، آب خنکی به شفافیت اشک چشم، معروف به آب «حاج علیرضا» بوده است. آن زمان آب در آب انبار ذخیره می‌شد و کلی جک و جانور مثل زالو و قورباغه در این آب زاد و ولد می‌کرد و زن‌ها سر تلمبه آب پارچه می‌بستند تا جانورها بیرون نیایند! آب جوی تا ۲۵ سال قبل هم جاری بوده و از آن سال جلو آن را گرفته‌اند و دیگر از آب خبری نیست که نیست.
ساکنان کوچهاما چند تا از ساکنان کوچه می‌گویند: نخستین خانه منزل حاج «عبدالنبی» بوده که مسجدی هم به نام مسجد ابوالفضل در خیابان مصطفی خمینی دارد. ملک حسینیه زائران کربلا هم که قدمتش به بیش از صد سال می‌رسد از «حاج آقا دربندی» بوده است، در این حسینیه علاوه بر مراسم عزاداری، مشکلات مردم محل هم رتق و فتق می‌شد. از دیگر ساکنان کوچه دکتر تقی بانکی، چشم پزشکی بوده که پسرش اوایل انقلاب مدتی وزیر می‌شود. خانواده شهید سنجری، آقای کریم‌آبادی که کاسب و آقای حکیمی که مدیر مدرسه بوده است هم در این کوچه ساکن بودند.
خانه پلاک ۸ از معدود خانه‌های کوچه است که شکل قدیم خود را حفظ کرده، این خانه را «حاج عباس نویدمعمار» حدود ۸۰ـ ۹۰ سال قبل خیلی خوب و محکم می‌سازد. کارگرهای قدیم آفتاب نزده می‌آمدند و آفتاب رفته بساطشان را جمع و در ساخت‌وساز رعایت خیلی از چیزها را می‌کردند. بعدها خانه را حاج علی‌اکبر کاظمی می‌خرد و هم اکنون با ۳ پسرش در طبقات مجزا به‌طور صمیمی با هم زندگی می‌کنند. بیش از ۴۰، ۵۰ سال است که دوازدهم هرماه از ساعت ۳ تا ۶ بعدازظهر در منزل حاج آقا کاظمی بساط روضه زنانه برپاست. روضه‌خوان‌هایی که از قدیم و ندیم می‌آمدند و حالا هم می‌آیند مثل آقا میرزایی و آقای محبی، همه مردم محل از این مجلس روضه باخبر هستند و اغلب هم ۷۰، ۸۰ نفر شرکت می‌کنند طوری که گاهی در خانه بزرگ آنها جا برای نشستن نیست.
کوچه هنوز مسکونی استحاج «علی اکبرکاظمی» تمام ۶۷ سال عمرش را در محله پامنار سپری کرده است و در کوچه صوفانی کنار منزل آیت‌الله ثقفی ـ پدر زن حضرت امام خمینی(ه) – کنار مسجد شاه‌آبادی به دنیا آمده و چندین سال می‌شود که ساکن کوچه صدیق‌الدوله است. خانه آقای کاظمی بسیار زیبا بازسازی شده، وسایل قدیمی با تنوعی از اقوام در چیدمانی منظم، خانه را شبیه یک موزه کرده است. برای آقای کاظمی هرچیز بی‌ارزش قدیمی به نوعی عتیقه محسوب می‌شود، می‌خواهد این صورت جهیزیه مادر باشد یا قباله ازدواج که همه را به دیوار قاب کرده است.
حاج آقا کاظمی می‌گوید: «ما زحمات گذشتگان را محافظت می‌کنیم. » او از پدرش هم تعریف می‌کند: «پدرم اوس محمود از مریدان مرحوم آیت‌الله کاشانی بود که مغازه‌اش را در لاله‌زار فروخت و به پامنار آمد تا همجوار مرحوم آیت‌الله کاشانی باشد. پدر به زبان‌های روسی، عبری و ترکی آشنایی داشت و خیاط ماهری هم بود که کت و شلوار، فراک، پالتو پوست و لباس عروس را به خوبی می‌دوخت. »
حاج آقا کاظمی درباره حال و روز کوچه می‌گوید: «کوچه شهید سنجری در میان کوچه‌های دور و اطراف بهترین کوچه است که در همه خانه‌ها، خانواده زندگی می‌کند. بیشتر خانه‌های محل، انبار کالا شده است. شاهد این مدعا هم اغلب مساجد محل است که شب‌ها خلوت بوده و این مسئله نشان می‌دهد که سکنه محلی کم است. قدیمی‌های محل چون آقا سنجری، سید علیرضا ساداتی‌فر و آقای حسین تبریزی در این کوچه سعی کرده‌اند نگذارند کسی خانه‌اش را به انبار کالا اجاره بدهد. انبارهای کالا اغلب جای اسکان کارگران مجرد می‌شود که با خودش ناامنی و ناهنجاری می‌آورد. در این کوچه یک جوان سر کوچه نمی‌ایستد. کاری است که از دستمان بر می‌آید و قرار نیست همه دنیا را ما گلستان کنیم! »
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۲ در تاریخ ۱۳۹۳/۰۵/۱۱
کد خبر 784707منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: کوچه بن بست خانه ها حاج آقا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۵۹۶۹۴۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پاسداشت خدمات بنیان‌گذار دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان در روز معلم
به پاسداشت خدمات ارزنده دکتر احمدعلی فروغی ابری در سالیان متمادی و تاسیس دانشگاه آزاد خوراسگان، بلوار ورودی شمالی دانشگاه آزاد که به بلوار امام‌رضا (ع)، مقابل کارخانه قند اصفهان منتهی می‌شود، به نام بنیان‌گذار دانشگاه نامگذاری شد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، صبح امروز_ چهارشنبه دوازدهم اردیبهشت_ آئین تکریم مقام معلم و پاسداشت پرفوسور محمدعلی فروغی موسس دانشگاه آزاد اصفهان در گلزار شهدای این دانشگاه با حضور رئیس کل دانشگاه آزاد اسلامی و اعضای شورای شهر اصفهان برگزاری شد.
دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان حاصل عمر دکتر فروغی استمحمد نورصالحی ضمن تبریک سالروز گرامیداشت مقام معلم اظهار کرد: خیابان ورودی دانشگاه به نام دکتر فروغی نامگذاری شد زیرا این کمترین کاری بود که می‌توانستیم برای تجلیل از ایشان انجام دهیم.
وی افزود: دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان حاصل عمر دکتر فروغی است، این استاد گرانقدر خیرات و برکات زیادی برای استان داشته است، زیرا گواهی می‌دهم دکتر فروغی دانشگاه آزاد را مانند خانه خود تلقی می‌کرد.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید کرد: دکتر فروغی استادی است که عمر خود را برای اعتلای سطح علمی استان و کشور هزینه کرد.
هوشنگ نظری‌پور در آیین تجلیل و نکوداشت چهره‌های ماندگار با تبریک آغاز هفته گرامیداشت مقام معلم اظهار کرد: تجلیل و نکوداشت چهره‌های ماندگار اقدامی موثر برای جامعه است و با برگزاری چنین برنامه هایی ضمن قدردانی از کسانی که سال‌ها عمر خود را صرف خدمت صادقانه به مردم می‌کنند، روحیه خدمت‌گذاری و تلاش مجاهدانه را در دل جامعه می‌توان بیش از پیش زنده نگه داشت.
وی افزود: با توجه به لایحه دو فوریتی شورای اسلامی شهر اصفهان مبنی بر نامگذاری معبر ورودی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان به نام «استاد فروغی» به درخواست مدیریت این دانشگاه و مصوب شدن این مورد در صدوسی‌امین جلسه علنی شورای ششم اصفهان در روز نهم اردیبهشت، این اقدام امروز _چهارشنبه دوازدهم اردیبهشت_ همزمان با گرامیداشت روز و مقام معلم طی مراسمی با حضور رئیس و اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان انجام شد.
مدیر منطقه ۱۵ شهرداری اصفهان ادامه داد: به پاسداشت خدمات ارزنده دکتر احمدعلی فروغی ابری در سالیان متمادی و تاسیس دانشگاه آزاد خوراسگان، بلوار ورودی شمالی دانشگاه آزاد که به بلوار امام‌رضا (ع)، (مقابل کارخانه قند اصفهان) منتهی می‌شود، به نام بنیان‌گذار دانشگاه نامگذاری شد.
نظری‌پور تصریح کرد: توجه به جایگاه ویژه معلمان و اساتید، باید به هر طریق از زحمات این بزرگواران قدردانی کرد، چراکه این نوع اقدامات برای پاسداشت چهره های ماندگار علمی و فرهیختگان شهر بسیار موثر و ماندگار است.
به گزارش ایمنا، به پاسداشت خدمات ارزنده دکتر احمدعلی فروغی ابری در سالیان متمادی و تاسیس دانشگاه آزاد خوراسگان، بلوار ورودی شمالی دانشگاه آزاد که به بلوار امام‌رضا (ع)، (مقابل کارخانه قند اصفهان) منتهی می‌شود، به نام بنیان‌گذار دانشگاه نامگذاری شد.
احمدعلی فروغی ابَری متولد سال ۱۳۲۰ در اصفهان، سال ۱۳۶۶ شمسی بر اساس پیشنهاد مسئولان و مقامات استان به تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان اقدام کرد؛ او عضو هیئت مؤسس و هیئت امنای این دانشگاه بود و ۲۹ سال به عنوان با سابقه‌ترین رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خدمت کرد و به‌عنوان چهره ماندگار پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی معرفی شده است.
کد خبر 749583
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان